-

ساعات کاری دفتر

9:00 تا 18:00 
مطالب و اطلاعات حقوقی
تاریخ انتشار: چهارشنبه 31 فروردین 1401
تعاریف، احکام و شرایط دعوای تصرف عدوانی (حقوقی-کیفری)

 تعاریف، احکام و شرایط دعوای تصرف عدوانی (حقوقی-کیفری)

تصرف که از آن به ید تعبیر میشود عبارت است از سلطه و اقتدار مادی است که شخصی بر مالی مستقیم یا به واسطه غیر دارد. متصرف مال ممکن است در حقیقت مالک آن بوده و یا با اجازه مالک آن را در تصرف داشته باشد. همچنانکه ممکن است برخلاف رضایت مالک بر آن سلطه پیدا نموده و در تصرف غاصبانه خود داشته باشد. تصرف عدوانی عبارت است از اینکه شخصی مالی را که سابقا در تصرف دیگری بوده است به زور و به صورت عدوانی از تصرف و سلطه آن شخص خارج کند و آن را به تصرف خود در آورد.ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی تصرف عدوانی را این چنین تعریف کرده است دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول او را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست نماید.

 

امتیاز: Article Rating | تعداد بازدید: 944

تصرف عدوانی

 

انواع دعوای تصرف عدوانی

1- دعوای تصرف عدوانی 

2- دعوای مزاحمت از حق

به شرایطی گفته میشود که متصرف بدون اینکه مالی را از چنگ مالک خارج کند نسبت به متصرفات وی مزاحمت ایجاد کند. 

3- دعوی ممانعت از حق

ناظر به موردی است که فردی برای اعمال حق مالکانه شخصی نه تصرفی دارد ونه مزاحمت، بلکه مانع از استفاده قانونی مالک میشود.  لازم به ذکر است در دعوای مزاحمت خلل ایجاد میشود ولی در دعوای ممانعت از حق بدون اینکه مزاحمتی برای استفاده از عین مالی ایجاد شود مانع حق استفاده ذیحق از مالش میشود.

 

ویژگی ها و شرایط تصرف عدوانی حقوقی

جهت اثبات دعوای تصرف عدوانی شخص خواهان بایستی در مرحله اول ثابت کند که بر مال مورد ادعا سلطه و تسلط داشته است که این سلطه و تصرف درعرف باید به قدری باشد که عرف وی را متصرف بداند. سپس در مرحله دوم باید اثبات کند متصرف عدوانی مال را به زور به صورت عدوانی به تصرف خود درآورده است.
دعوای تصرف عدوانی صرفاً جهت حمایت از تصرف سابق است پس در آن شخص مدعی از ارائه اسناد مالکیت برای اثبات مالکیت خود بی نیاز است و در دادگاه این دعوا خارج از نوبت رسیدگی میشود هزینه دادرسی دعوای تصرف عدوانی به دلیل غیرمالی بودن آن مقطوع و ارزان است.
در تصرف عدوانی مهم نیست ملکی که خواهان قبلا در تصرف داشته مال خواهان بوده یا نه. یعنی در واقع به مالکیت خواهان اهمیتی ندارد.  فقط این موضوع مهم است که خواهان ملک را در تصرف و اختیار داشته و ادعا کند ملکی را که در اختیار داشته دیگری به زور از چنگ خارج کرده است.

 

ویژگی ها و شرایط تصرف عدوانی کیفری

جهت اقامه دعوا به صورت کیفری باید شاکی مالک مال باشد. بنابراین شرط مالکیت اولین شرط برای اقامه دعوای تصرف عدوانی به شکل کیفری است و نیازی نیست شخص شاکیسابقه تصرف خود را در محکمه ثابت نماید. البته اینکه متصرف بدون رضایت شخص شاکی مال تصرف کرده باید به اثات برسد.
همچنین احراز عمد و سوء نیت و قصد استفاده متصرف ازمال به نفع خوددر طرح اقامه دعوای کیفری تصرف عدوانی ضروری است.
♦  جهت طرح دعوی کیفری تصرف عدوانی شاکی باید داشتن سند مالکیت به دادسرای محل وقوع مال غیرمنقول مراجعه کند.

 

انتخاب وکیل برای شکایت تصرف عدوانی و ضرورت تشخیص اقدام مناسب

دعوای تصرف عدوانی در دو بعد حقوقی و کیفری قابل طرح است، اما این دو باهم متفاوت هستند و هر کدام شرایط اقامه ومرجع صالح متفاوتی دارند. آنچه در طرح دعوای تصرف عدوانی باید مد نظر داشت این است که چنان چه دعوای تصرف عدوانی را به شکل دعوای حقوقی مطرح کنیم دیگر نمی توان دعوای تصرف عدوانی را به شکل کیفری اقامه کنیم اما عکس این موضوع امکان پذیر است. به همین خاطر جهت انجام اقدامات مناسب در این زمینه ضرورت دارد با یک وکیل با تجربه و متخصص دعاوی ملکی و تصرف عدوانی مشورت نموده و از همراهی او بهره ببریم. 

 

 

مستندات قانونی دعوای تصرف عدوانی

ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی
دعوای تصرف عدوانی عبارتست از: ادعای متصرف سابق مبنی براینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.
ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی
دعوای ممانعت از حق عبارت است از: تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.
ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی
دعوای مزاحمت عبارت است از: دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌نمایدکه نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.
ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی
در دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نمایدکه موضوع دعوا حسب مورد قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است.
ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی
در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق ابراز سند مالکیت دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق می باشد مگر انکه طرف دیگر سبق تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگر ثابت نماید.
ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی
کسی که راجع به مالکیت یا اصل حق ارتفاق و انتفاع اقامه دعوا کرده است، نمی تواند نسبت به تصرف عدوانی و ممانعت از حق طرح دعوا نماید.
ماده ۱۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه در ملک مورد تصرف عدوانی، متصرف پس از تصرف عدوانی غرس اشجاریا احداث بنا کرده باشد، اشجار و بنا در صورتی باقی می ماند که متصرف عدوانی مدعی مالکیت مورد حکم تصرف عدوانی باشد و در ظرف یک ماه از تاریخ اجرای حکم، در باب مالکیت به دادگاه صلاحیتدار دادخواست بدهد.
ماده ۱۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که در ملک مورد حکم تصرف عدوانی زراعت شده باشد، اگر موقع برداشت محصول رسیده باشد متصرف عدوانی باید فوری محصول را برداشت و اجرت‌المثل را تادیه نماید. چنانچه موقع برداشت محصول نرسیده باشد، چه اینکه بذر روییده یا نروییده باشد محکوم له پس از جلب رضایت متصرف عدوانی مخیر است بین اینکه قیمت زراعت را نسبت به سهم صاحب بذر و دسترنج او پرداخت کند و ملک را تصرف نماید یا ملک را تا پایان برداشت محصول در تصرف متصرف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل آن را دریافت کند. همچنین محکوم له می تواند متصرف عدوانی را به معدوم کردن زراعت و اصلاح اثار تخریبی که توسط وی انجام گرفته مکلف نماید.
تبصره - در صورت تقاضای محکوم له دادگاه، متصرف عدوانی را به پرداخت اجرت المثل زمان تصرف نیز محکوم می نماید.
ماده ۱۶۶ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه تصرف عدوانی مال غیرمنقول و یا مزاحمت یا ممانعت ازحق در مرئی و منظر ضابطین دادگستری باشد، ضابطین مذکور مکلفند به موضوع شکایت خواهان رسیدگی و با حفظ وضع موجود از انجام اقدامات بعدی خوانده جلوگیری نمایند و جریان را به مراجع قضایی اطلاع داده، برابر نظر مراجع یادشده اقدام نمایند.
تبصره- چنانچه به علت یکی از اقدامات مذکور در این ماده احتمال وقوع نزاع و تحقق جرمی داده شود، ضابطین باید فورا از وقوع هرگونه درگیری و وقوع جرم در حدود وظایف خود جلوگیری نمایند.
ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که دو یا چند نفر مال غیرمنقولی را به طور مشترک در تصرف داشته یا استفاده می کرده اند و بعضی از آنان مانع تصرف یا استفاده و یا مزاحم استفاده بعضی دیگر شود حسب مورد در حکم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق محسوب و مشمول مقررات این فصل خواهد بود.
ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی
دعاوی مربوط به قطع انشعاب تلفن، گاز، برق و وسایل تهویه و نقاله (از قبیل بالابر وپله برقی و امثال آنها) که مورد استفاده در اموال غیرمنقول است مشمول مقررات این فصل می باشد مگر اینکه اقدامات بالا از طرف موسسات مربوط چه دولتی یا خصوصی با مجوز قانونی یا مستند به قرارداد صورت گرفته باشد.
ماده ۱۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه شخص ثالثی در موضوع رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق در حدود مقررات یادشده خود را ذی نفع بداند، تا وقتی که رسیدگی خاتمه نیافته چه در مرحله بدوی یا تجدیدنظر باشد، می تواند وارد دعوا شود. مرجع مربوط به این امر رسیدگی نموده، حکم مقتضی صادر خواهد کرد.
ماده ۱۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی
مستاجر، مباشر، خادم، کارگر و به طور کلی اشخاصی که ملکی را از طرف دیگری متصرف می باشند می توانند به قائم مقامی مالک برابر مقررات بالا شکایت کنند.
ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی
سرایدار، خادم، کارگر و به طور کلی هر امین دیگری، چنانچه پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا کسی که حق مطالبه دارد مبنی بر مطالبه مال امانی، از آن رفع تصرف ننماید، متصرف عدوانی محسوب می شود.
تبصره- دعوای تخلیه مربوط به معاملات با حق استرداد و رهنی و شرطی و نیز درمواردی که بین صاحب مال و امین یا متصرف قرارداد و شرایط خاصی برای تخلیه یا استرداد وجود داشته باشد، مشمول مقررات این ماده نخواهند بود.
ماده ۱۷۲ قانون آیین دادرسی مدنی
اگر در جریان رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق، سند ابرازی یکی از طرفین با رعایت مفاد ماده ( ۱۲۹۲ ) قانون مدنی مورد تردید یا انکار یا جعل قرار گیرد، چه تعیین جاعل شده یا نشده باشد، چنانچه سند یاد شده موثر در دعوا باشد و نتوان ازطریق دیگری حقیقت را احراز نمود، مرجع رسیدگی کننده به اصالت سند نیز رسیدگی خواهد کرد.
ماده ۱۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی
به دعاوی تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق که یک طرف آن وزارتخانه یاموسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت باشدنیز برابر مقررات این قانون رسیدگی خواهد شد.
ماده ۱۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی
دادگاه در صورتی رای به نفع خواهان می دهد که به طور مقتضی احراز کند خوانده، ملک متصرفی خواهان را عدوانا تصرف ویامزاحمت یا ممانعت از حق استفاده خواهان نموده است.
چنانچه قبل از صدور رای، خواهان تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه دلایل وی راموجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد اثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یاغرس اشجار یا کشت و زرع، یا از بین بردن اثار موجود و یا جلوگیری از ادامه مزاحمت و یا ممانعت از حق را در ملک مورد دعوا صادر خواهد کرد.
این دستور با صدور رای به رد دعوا مرتفع می شود مگر اینکه مرجع تجدیدنظر دستور مجددی در این خصوص صادر نماید.
ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق باشد، بلافاصله به دستور مرجع صادرکننده، توسط اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدیدنظر مانع اجرا نمی باشد. در صورت فسخ رای در مرحله تجدیدنظر، اقدامات اجرایی به دستور دادگاه اجراکننده حکم به حالت قبل از اجرا اعاده می شود ودر صورتی که محکوم به، عین معین بوده و استرداد آن ممکن نباشد، مثل یا قیمت آن وصول و تادیه خواهد شد.
ماده ۱۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی
اشخاصی که پس از اجرای حکم رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق دوباره مورد حکم را تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق بنمایند یا دیگران را به تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق مورد حکم وادار نمایند، به مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی
رسیدگی به دعاوی موضوع این فصل تابع تشریفات آیین دادرسی نبوده و خارج از نوبت به عمل می آید.

 

ثبت امتیاز
نظرات
در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.
ارسال نظر جدید

Website

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

جستجوی مطلب مورد نظر

رزرو وقت مشاوره حقوقی با ما

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری و وکیل متخصص، جهت هماهنگی و رزرو وقت مشاوره حقوقی حضوری و مشاوره حقوقی تلفنی، کلیک کنید.