تابعیت ایرانی چگونه حاصل می شود ؟

^{_{سه اصل كلي حاكم بر تابعيت}}

اصل اول : هر فردي بايد داراي تابعيت باشد
اصل دوم : هيچ فردي نبايد بيش از يك تابعيت داشته باشد.
اصل سوم : افراد حق تغيير تابعيت را داشته باشند.

تابعيت را به تابعيت اصلی و تابعيت اكتسابی تقسيم كرده‌اند.

تابعيت اصلی : تابعيتي است كه از ابتداي تولد شخص، به حكم قانون به وي تحميل مي‌شود، اين تحميل تابعيت، از دو طريق خون و خاک امكان‌پذير است.

تابعيت از طريق سيستم خون، از طريق نسب به طفل تحميل مي‌شود، بعني طفل به محض تولد، تابعيت پدر و يا مادرش را تحصيل خواهد نمود. اصل خون به محلي كه طفل در آنجا متولد مي‌شود، توجهي ندارد. مطابق اين اصل، در هر كجاي دنيا كه طفل متولد مي‌شود، به صورت قهري تابعيت پدر يا مادر خود را داراست.

تابعيت از طريق سيستم خاك، تابعيتي است كه شخص را از روي محل تولد وي، معلوم مي‌نمايند، يعني هر شخصي در هر محلي كه متولد مي‌شود، تابعيت كشور محل تولد خود را دارا مي‌شود، امروزه اكثر دولت‌ها به سيستم خاك عمل مي‌نمايند.

در بندهای 5، 4، 3، 2 ماده 976 قانوني مدني به دو دسته تابعيت كه شامل تابعيت فردي كه پدرش ايراني و تابعيت ناشي از تولد يك فرد در ايران اشاره شده است.
در بند 2 ماده 976 قانون مدني ايران، آمده است: «كساني كه پدر آنها ايراني است اعم از اينكه در ايران يا در خارجه متولد شده باشند» تبعه ايران محسوب مي‌شوند.

اين نوع تابعيت را تحصيل تابعيت با اعمال سيستم خون مي‌نامند و طبق قانون ايران، فقط تابعيت از طريق پدر ايراني به طفل تحميل مي‌شود و تابعيت مادر به طفل منتقل نمي‌گردد. 
در برخي از كشورها تابعيت از طريق مادر نيز به طفل منتقل مي‌گردد و طفل از همان بدو تولد داراي تابعيت مضاعف مي‌شود.

قانون ايران، براي جلوگيري از به وجود آمدن تابعيت مضاعف بر اثر متولد شدن طفل از پدر ايراني و مادر خارجي طبق بند 6 ماده 976 قانوني مدني مقرر مي‌دارد: «هر زن تبعه خارجي كه شوهر ايراني اختيار كند تبعه ايران محسوب مي‌شود.» 

بندهاي 5 و 4 و 3 ماده 976 قانون مدني ايران به سيستم خاك اشاره كرده است. 

در بند 3 ماده 976 قانون مدني آمده است«كساني كه در ايران متولد شده و پدر و مادر آنان غير معلوم باشند تبعه ايران محسوب مي‌شوند.
اين بند ناظر به سيستم خاك است و امكان دارد طفلي كه از ازدواج مشروع متولد شده باشد ولي در اثر حوادث غير‌مترقبه والدين خود را از دست داده است، اين طفل ايراني محسوب مي‌شود و زماني كه در قانون ايران صحبت از والدين مي‌گردد منظور قانونگذار ، والدين قانوني و مشروع اولاد است.

بند 4 ماده 976 قانون مدني ايران مقرر مي‌دارد:كساني كه در ايران از پدر و مادر خارجي كه يكي از آنها در ايران متولد شده به وجود آمده اند تبعه ايران محسوب مي‌شوند. در اين بند، براي تولد طفلي كه از مادر خارجي كه در ايران متولد شده باشد، در قانون ايران ارزش حقوقي قائل شده است و تابعيت مادر را به فرزند وي تسري داده است. بند 5 ماده 976 قانون مدني مقرر نموده است«كساني كه در ايران از پدري كه تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسيدن به سن 18 سال تمام، لااقل يك سال ديگر در ايران اقامت كرده باشند ايراني محسوب مي‌شوند والا قبول شدن آنها به تابعيت ايران برطبق مقرراتي خواهد بود كه مطابق قانون براي تحصيل تابعيت ايران مقرر است.

پيش‌بيني قانونگذار‌، در اين بند، براي جلوگيري از افزايش افراد بدون تابعيت مي‌باشد. براي تحصيل تابعيت در كشور ايران راه‌هاي مختلفي وجود دارد.