تشخیص محدوده دفاع مشروع

_{^{پاسخ – آیا کتک زدن بیمار عصبی بعد از عمل دفاع مشروع است ؟}}

• دفاع مشروع حقي است قانوني كه شخص با توسل به آن مي توانـد در مـوقعيتي ضروري و با رفتاري به ظاهر مجرمانه، تجاوزي قريب الوقـوع يـا بالفعـل و نـاروا كـه نفس، ناموس، عرض، آزادی تن و مال او يا ديگري را مورد تهديد قرارداده را دفع نمايد.
• بنابراین موضوع دفاع مشروع می تواند هر یک از موارد زیر باشد:

_{^{نفس خود یا دیگری}}

 منظور از نفس این است که اگر تن و جسم خود شخص یا دیگري مورد تعرض قرار گیرد، ميتوان در مقابل آن دفاع كرد. لازم به ذکر است که دفاع از دیگری در صورتی جایز است که شخص مورد حمله ناتوان از دفاع بوده و نیاز به کمک داشته باشد. بنابراین، اگر شخص ثالث خود قادر به دفاع باشد اگر اقدام به دفاع از خود نکند، دیگری نمی تواند به بهانه ی دفاع در مسئله دخالت نماید. 
 

^_ناموس

مفهوم ناموس نسبی بوده و با توجه به آداب و رسوم و خصوصیات اخلاقی مردم هر محیط ممکن است مصادیق مختلف داشته باشد. قدر متقین در خصوص مصداق ناموس شوهر می باشد.
 

_^عِرض 

 این بدان معناست که دفاع در مقابل هتک حرمت و آبروریزی نیز با رعایت سایر شرایط دفاع مشروع، موجه است
 

^_مال

 علاوه بر مالک مال، امین و کسی که مسئولیت نگهداری مال دیگری را برعهده دارد نیز حق دفاع از تعرض به مال را دارد.
 

^{_{آزادی تن}}

منظور حق آزادی رفت و آمد و تحرک می باشد.

• بطور کلی موضوع دفاع مشروع حقی است که مورد تعرض و حمله قرار گرفته است.در خصوص تشخیص محدوده دفاع مشروع باید گفت، ارکان و شرایط دفاع مشروع باید مجتمعا محقق گردد تا دفاع مشروع جایز باشد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{ارکان دفاع مشروع}} 

_{^{تجاوز و حمله}} 

تجـاوز در دفـاع مشروع عبارت است از هر گونه اقدام بر ضد ديگري كه نتيجه آن نقض يكي از حقوقي شود كه از سوي قانونگذار مورد حمايت قرار گرفته است .تجاوز در دفاع مشروع باید غیرقانونی و نامشروع باشد. توضیح آنکه در برخی موارد مثل تأدیب فرزند توسط پدر، اقدام بر ضد دیگری مجاز و قانونی می باشد در حالی که در دفاع مشروع تجاوز باید ناروا باشد. همچنین دفاع مشروع، چون عملی قانونی است نمی توان دفاع مششروع نمود.  ویژگی دیگر تجاوز در دفاع مشروع این است که تجاوز باید قریب الوقوع یا فعلی باشد؛ بدين معنا كه تجاوز به حدي به فرد نزديک شده باشد كه براي حفظ حقوق و منافع، ديگر هيچ تاخيري در دفاع جايز نباشد. در واقع تجاوز و حمله باید در حال انجام باشد.

_^دفاع 

دفاع عبارت است از کنار زدن حالت تهدیدکننده توسط فردی که در معرض تهدید است. برای تحقق عنوان دفاع مشروع، دفاع باید ضروری باشد. این امر به این معناست که ارتكاب فعلي كه در شرايط عادي جرم است، تنها وسـيله رهايي شخص از حمله باشد، در غير اين صورت، دفاع مشروع مصداق پيدا نخواهد كرد. دفـاع بـا توجـه بـه اوضـاع و احـوال و موقعيت متجاوز نسبت به مدافع تنها در جايي ضروري است كه حمله تهديد كننده بـه مرحله قريب الوقوع يا فعليت رسيده باشد.

در واقع اين دو شرط كه يكي مربـوط بـه تجاوز و ديگري مربوط به دفاع است را مي توان دو روي يک سكه دانست كه با تحقق شرط قريب الوقوع يا فعليت حمله، ضرورت دفاع نيز محقق ميشود .جهت تحقق ضرورت دفاع، عدم حضور مأموران دولتی یا غیرموثر بودن حضور آنان ضروری است. شرط دیگر در دفاع تناسب بین دفاع و تجاوز می باشد. برای فهم تناسب دفاع با حمله، دفاع باید در حد حمله باشد. تعیین این شرط که عمل مدافع برای دفع حمله کافی بوده یا بیش از حد نیاز بوده در هر مورد خاص باید احراز گردد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص محدوده دفاع مشروع}}

♦  در پاسخ به پرسش شما باید گفت ازجمله شرایط دفاع مشروع متناسب بودن دفاع با حمله است. بنابر اظهارات شما و اینکه شما بعد از حمله شخص را مورد ضرب و جرح قرار دادید، شرایط دفاع مشروع را محقق نمی دارد. همچنین رفتار شما برای دفاع از همسرتان ضروورت نداشته و صرف دفع حمله ی شخص مهاجم دفاع مشروع را محقق می گرداند. به همین دلیل ارتکاب جرم ضرب و جرح توسط شما می تواند قابل پیگیری توسط پدر ایشان باشد.

ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی
هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود، درصورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی شود:
الف- رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.
ب- دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد.
پ- خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.
ت- توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر موثر واقع نشود.
تبصره ۱- دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او از نزدیکان دفاع کننده بوده یا مسوولیت دفاع از وی برعهده دفاع کننده باشد یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای کمک نماید یا در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد.
تبصره ۲- هرگاه اصل دفاع محرز باشد ولی رعایت شرایط آن محرز نباشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع برعهده مهاجم است.
تبصره ۳- در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز درمورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیت المال پرداخت می شود.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما