امکان اعمال حق فسخ یا خیار شرط بعد از ٣ سال

_{^{پاسخ – آیا بعد از گذشت سه سال از معامله می توان حق فسخ یا خیار شرط را اعمال نمود ؟}}

• در اصطلاح حقوقی خيار به حقی اطلاق می شود كه به موجب آن متبايعين يا يكی از آن ها می تواند عقد را برهم بزند.
• یکی از خیارات قانونی، خیار شرط می باشد.
• به موجب ماده 399 قانون مدنی در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد.
• بنابراین، در خیار شرط ممکن است شرط شود که شخص ثالثی که نقشی در انعقاد قرارداد نداشته و از طرفین قرارداد نمی باشد، حق فسخ قرارداد را داشته باشد.
• همچنین، خیار شرط را می توان برای هر دو طرف یا شخص ثالث و یا حتی برای دو طرف به همراه شخص ثالث نیز شرط نمود.
• لازم به ذکر است که حق بودن خیار ازجمله خیار شرط به این معناست که صاحب حق میتواند حق را از خود سلب نماید. بنابراین، خیار فسخ، حقی است قابل اسقاط.
• همچنین خیار فسخ قابل انتقال است. برای نمونه خیار فسخ، به وسیله ی ارث به ورثه منتقل میشود. 
• قانونگذار تعيين مدت را شرط صحت عقد می داند.
• لازم به ذکر است که مهلت مجهول که احتمال بيش و کم در آن می رود، مانند عدم تعيين مدت است. علت این امر آن است که شرط خياری که مدت ندارد يا زمان آن روشن نيست، در زمرە شروط مجهولی است که باعث جهل به دو عوض میشود چراکه در عقد خياری خريدار بايد از تصرفاتی که منافی اعمال خيار است خودداری کند.
• بنابراین، در خيار شرط باید مدت معلوم باشد، به گونه اى كه احتمال كاهش يا افزايش آن نرود، وگرنه هم شرط باطل است و هم معامله.
• البته باید توجه داشت که به موجب ماده 40 قانون مدنی اگر ابتدای مدت خیار ذکر نشده باشد ابتدای آن از تاریخ عقد محسوب است.
• خیار شرطی که ابتدای آن از زمان عقد باشد و یا آن که در ابتدای عقد مشخص نباشد که در چنین فرضی باید ابتدای آن را زمان انعقاد عقد محسوب نمود، خیار شرط متصل بوده و خیار شرط منفصل خیار شرطی است که ابتدای آن پس از انعقاد عقد می باشد.
• همچنین باید گفت لازم نیست که تعیین مدت خیار شرط صریح باشد بلکه اراده ضمنی یا عرفی نیز کافی است.
• خیار شرط یکی از اقسام شرط نتیجه می باشد؛ توضیح آنکه شروط به سه قسمت شرط صفت، شرط نتیجه و شرط فعل تقسیم می گردند.
• شرط صفت عبارت است از شرط راجع به كيفيت يا كميت مورد معامله. شرط صفت ممكن است مربوط به ماهيت مورد معامله باشد كه در این صورت تخلف شرط صفت موجب حق فسخ و در برخی موارد سبب بطلان عقد است.
• شرط نتيجه عبارت از شرط نمودن مقتضای يكی از عقود در ضمن معامله ديگر ميباشد. در اين صورت، به نفس درج شرط مزبور ضمن عقد اصلی، آن نتيجه چنانچه مانع قانونی نداشته باشد، حاصل خواهد شد و ديگر نيازي به انشاي عقدی كه بوجود آورنده آن نتيجه است، نخواهد بود.
• شرط فعل آن است كه اقدام يا عدم اقدام به فعلی بر يكي از متعاملين يا بر شخص ثالثی شرط شود. بنابراين شرط فعل بر دو قسم است؛ شرط فعل مثبت و شرط فعل منفی.
• خیار شرط اختصاص به عقد بیع نداشته و اصولا در همه ی عقود قابل درج نمودن است مگر در عقد نکاح، وقف و ضمان که طرفین نمی توانند در آن خیار شرط بنمایند.
• علاوه بر این، در ایقاعات (اعمال حقوقی یکجانبه) و همچنین در اقاله (برهم زدن قرارداد به صورت دوجانبه)، خیار شرط راه ندارد و در عقد اجاره ای که تابع قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶ باشد خیار شرط فقط می‌تواند به نفع موجر قرارداده شود.
• مشروط له یا همان دارنده خیار شرط برای اعمال حق فسخ خود کافی است تا  اراده خود را با هر لفظ و فعلی مبنی بر فسخ قرارداد اعلام کند و این اعلام نیازی به ابلاغ به طرف مقابل ندارد.
• با این حال بهتر است جهت اعمال حق فسخ برای طرف مقابل اظهارنامه ارسال گردد.
• لازم به ذکر است که اعمال خیار نیاز به صدور رای توسط دادگاه نداشته و در صورت اختلاف، دادگاه فقط وجود حق خیار و اجرای آن به نحو درست را احراز می نماید.  این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان اعمال حق فسخ یا خیار شرط بعد از ٣ سال}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص امکان اعمال حق فسخ یا خیار شرط بعد از ٣ سال باید گفت فوریت خیار به معنای نخستین فرصتی است که هر انسان متعارف در شرایط و اوضاع و احوال مشابه برای اعمال حق خیار خود دارد. بنابراین مدت برای اعمال خیار در هر مورد متناسب با اوضاع و احوال خاص آن مورد تعیین می گردد و به عبارت دیگر فویت یک مفهوم عرفی می باشد. نکته قابل توجه در این خصوص این است که اعمال فوری خیارات به موجب قانون تنها در خیار عیب، خار غبن، خیار تدلیس، خیار رویت و خیار تخلف از وصف می باشد.
♦  در خیار شرط، مدت اعمال خیار برای مشروط له تنها در زمان تعیین شده می باشد و اگر او در مدت زمان خیار شرط عقد را فسخ ننمود، بعد از پایان مدت عقد لازم گردیده و اصولا قابل برهم زدن نمی باشد. بنابراین، اگر مدت خیار شرط در قولنامه ی شما یک سال بوده است، طرف مقابل تنها در مدت همان یکسال می توانست عقد را برهم بزند و پس از آن و با گذشت سه سال عقد لازم شده و به استناد خیار شرط نمی تواند آن را منحل نماید. این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است

_{^{مستندات قانونی - مدت اعمال حق فسخ}}

ماده ۳۹۹ قانون مدنی
در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد.
ماده ۴۰۰ قانون مدنی
اگر ابتداء مدت خیار ذکر نشده باشد ابتداء آن از تاریخ عقد محسوب است و الا تابع قرارداد متعاملین است.
ماده ۴۰۱ قانون مدنی
اگر برای خیار شرط مدت نشده باشد هم شرط خیار و هم بیع باطل است.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما